నిజాం పాలన కంటే ముందు హైదరాబాద్‌ని పరిపాలించిన రాజు ఎవరు? ఏ ఏ ప్రాంతాలు పాలించారు?

1. కాకతీయ రాజ్యము (1163–1323 CE):

• మొదటగా ఈ ప్రాంతాన్ని కాకతీయులు పాలించారు.
• వారి రాజధాని ఒరుగల్లు (ఇప్పటి వరంగల్).
• గణపతి దేవుడు, రుద్రమదేవి, ప్రతాపరుద్రుడు వంటి శక్తివంతమైన రాజులు కాకతీయ సామ్రాజ్యాన్ని బలంగా నిలిపారు.
• కానీ 1323లో ముహమ్మద్ బిన్ తుగ్లక్ దండయాత్ర చేసి కాకతీయ రాజ్యాన్ని కూల్చివేశాడు.

2. బహమనీ సుల్తానేట్ (1347–1518 CE):

• కాకతీయుల తర్వాత దక్షిణ భారతదేశాన్ని బహమనీ సుల్తానులు పరిపాలించారు.
• 1347లో అలాఉద్దీన్ హసన్ బహమన్ షా ఈ రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.
• ఈ రాజ్యం నశించిన తర్వాత, దక్కన్ ప్రాంతం ఐదు స్వతంత్ర రాజ్యాలుగా విడిపోయింది.
• అందులో ఒకటి గోల్కొండ కుతుబ్ షాహీ రాజ్యం.

3. గోల్కొండ కుతుబ్ షాహీలు (1518–1687 CE):

• సుల్తాన్ కులీ కుతుబ్ షా 1518లో గోల్కొండ రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు.
• మహమ్మద్ కులీ కుతుబ్ షా 1591లో హైదరాబాద్ నగరాన్ని నిర్మించాడు.
• 1687లో ఔరంగజేబ్ గోల్కొండను జయించి మొఘల్ సామ్రాజ్యంలో విలీనం చేశాడు.

4. మొఘల్ పాలన (1687–1724 CE):

• గోల్కొండ రాజ్యం మొఘల్ సామ్రాజ్యంలో విలీనం అయిన తర్వాత, మొఘల్ గవర్నర్లు ఇక్కడ పాలించారు.
• అయితే, 1724లో మిర్ కమరుద్దీన్ (అసఫ్ జాహ్-I) నిజాం రాజవంశాన్ని స్థాపించాడు.
• అప్పటి నుంచి నిజాం పాలన ప్రారంభమైంది.

హైదరాబాద్ మీద కాకతీయులు, బహమనీ సుల్తానులు, గోల్కొండ కుతుబ్ షాహీలు, మొఘల్ గవర్నర్లు పాలన జరిపారు.
చివరకు 1724లో నిజాం రాజులు అధికారం చేపట్టారు.

(సేకరణ)