శ్రీ దక్షిణముఖ నంది తీర్ధ కళ్యాణి క్షేత్రం

బెంగళూరు నగరంలో దాదాపు వేల సంవత్సరాల చరిత్ర గల శ్రీ దక్షిణముఖ నంది తీర్ధ కళ్యాణి క్షేత్రం ఉంది. భారతదేశంలో ఇటీవల కనుగొన్న మర్మ దేవాలయాల్లో ఇది ఒకటి. బెంగళూరు సిటీకు వాయువ్యంలోని మల్లేశ్వరం లేఅవుట్ లో ఉన్న గంగమ్మ ఆలయానికి అభిముఖంగా ఈ ఆలయం ఉంటుంది. ఈ దేవాలయాన్ని నంది తీర్ధ, నందీశ్వర తీర్ధ, బసవ తీర్ధ లేదా మల్లేశ్వరం నంది గుడి అని కూడా పిలుస్తుంటారు. ఇక్కడ మహా శివుడు శివలింగ రూపంలో పూజలందుకుంటున్నాడు.

ఆలయానికి కేంద్ర బిందువుగా నంది విగ్రహం ఉంటుంది. ఇది దక్షిణ ముఖంగా భక్తులకు దర్శనమిస్తుంది. అందుకే దీనికి దక్షిణ ముఖ నంది అనే పేరు వచ్చింది. ఈ నంది నోటి నుంచి నిరంతరం జలం రావడం ఇక్కడ ప్రత్యేకత. దీన్ని భక్తులు పవిత్ర జలంగా భావిస్తారు. నంది నోటి నుంచి వచ్చిన నీరు ఆలయం మధ్యలో ఉన్న కళ్యాణి అనే మెట్ల తొట్టెలోకి వెళ్తుంది.

1997లో బెంగళూరు నగరంలోని కాడు మల్లేశ్వర ఆలయానికి అభిముఖంగా ఉన్న ఖాళీ స్థలంలో ఓ నిర్మాణాన్ని చేపట్టారు. అయితే తవ్వకాలు చేస్తున్న సమయంలో కార్మికులు ఇక్కడ ఓ ఆలయం ఉన్నట్లు గుర్తించారు. ఇంకాస్త లోతుగా తవ్వగా ఈ శివాలయం బయటపడినట్లు చెబుతారు. భారత పురాతత్వ పరిశోధన శాఖ ఇక్కడ తవ్వకాలు చేపట్టి ఆలయం మధ్యలో ఉన్న కొలను, గ్రానైట్ మెట్ల నిర్మాణాలను, మండప స్తంభాలను కనుగొన్నారు.

ఆలయంలో ప్రత్యేకమైన నంది విగ్రహాన్ని పురావస్తు పరిశోధన శాఖ వారు పరిశీలించారు. నంది నోటి నుంచి నిరాటంకంగా జలం రావడాన్ని గుర్తించారు. ఈ నీరంతా ఆలయం మధ్య భాగంలో ఉన్న కళ్యాణి అనే ప్రదేశానికి వెళ్లి శివలింగంపై పడుతున్నట్లు నిర్ధారించారు. అయితే నంది నోట్లో నుంచి వస్తున్న నీరు మాత్రం ఎక్కడి నుంచి వస్తుందో పరిశోధకులు కనుగొనలేకపోయారు. వృషభావతి నదికి దీనిని జన్మ స్థానంగా భావిస్తారు.

చరిత్రలో నంది తీర్ధ ఆలయం చాలా కాలం వినియోగంలో లేకుండా క్రమంగా భూ గర్భంలో కలిసినట్లు చెబుతారు. పరిసర ప్రాంతాల్లో ఉన్న సాధారణ భూస్థాయి కంటే ఈ ఆలయం తక్కువ ఎత్తులో ఉంటుంది. దీనికి తోడు ఆలయంపై గోపుర శిఖరం కూడా లేకపోవడంతో ఇది కాల క్రమంలో ప్రజల దృష్టి నుంచి దూరమైనట్లు శాస్త్రవేత్తల అభిప్రాయం.

శివాలయం కావడంతో ఇక్కడ శివుడికి సంబంధించిన ప్రతి ఉత్సవాన్ని వైభవంగా నిర్వహిస్తారు. కార్తీక మాసం, మహా శివరాత్రి సమయాల్లో భక్తుల రద్దీ ఇక్కడ ఎక్కువగా ఉంటుంది. బెంగళూరు ప్రధాన నగరం నుంచి 6 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఈ దేవాలయం ఉంది. ఉదయం 6.00 గంటల నుంచి మధ్యాహ్నం 12 గంటల వరకూ, సాయంత్రం 5 గంటల నుంచి రాత్రి 8.30 వరకూ ఆలయం తెరిచి ఉంటుంది. ఈ ఆలయ ప్రాచుర్యం, ప్రత్యేకతలు రోజురోజుకూ విస్తరించడంతో భక్తుల సంఖ్య పెరుగుతూ వస్తుంది.

(సేకరణ)